Help, mijn partner moet naar het verpleeghuis
Geplaatst op: 07-08-2020, 13:11:21
Als uw partner naar een verpleeghuis moet, valt er veel te regelen. En er zijn ook een paar belangrijke financiële punten waar u rekening mee moet houden.
Veel mensen maken zich al druk over de gevolgen van opname in een verpleeghuis, niet zelden vóórdat er überhaupt sprake van is. Toch kan het geen kwaad al in een vroeg stadium zoveel mogelijk informatie in te winnen. Dan weet u tenminste wat u moet doen als het moment daar is.
Eigen bijdrage Wlz
De meeste verpleeghuizen worden gefinancierd door de Staat op grond van de ‘wet langdurige zorg’ (Wlz). Daarom moet u voor deze verpleeghuizen ‘eigen bijdrage Wlz’ betalen. Daarvan zijn er twee soorten: de lage en de hoge. De lage eigen bijdrage Wlz geldt als u pas bent opgenomen (de eerste 4 maanden) of als u nog een thuiswonende partner heeft. De hoge eigen bijdrage Wlz geldt voor iedereen die niet voldoet aan de voorwaarden voor de lage.
De hoge en lage eigen bijdrage voor de Wlz over 2020 zijn afhankelijk van het zogenaamde ‘bijdrageplichtig inkomen’ — in hoofdlijnen is dat het verzamelinkomen in het peiljaar (in 2020 is dat 2018) plus een vermogensinkomensbijtelling van 4 procent van het belaste box 3-vermogen. Indien u sinds het peiljaar minder inkomen en/of vermogen heeft, kunt u verzoeken het peiljaar te verleggen naar het lopende jaar. Bij de lage eigen bijdrage komt u in aanmerking voor peiljaarverlegging als het verschil in inkomen (inclusief het fictief rendement in box 3 en de 4 procent bijtelling over het belaste box 3-vermogen) 2.621 euro bedraagt. Voor de hoge eigen bijdrage is peiljaarverlegging lastiger. Aanpassen is dan alleen mogelijk als na het betalen van de eigen bijdrage en de standaardpremie voor de zorgverzekering gemiddeld minder inkomen overblijft dan de zak- en kleedgeldgrens van 330,20 (alleenstaanden) en 518,27 euro (gehuwden). Alle bedragen gelden voor 2020, tenzij anders vermeld.
TIP: Bereken uw eigen bijdrage stap voor stap met behulp van de handige rekentool op www.hetcak.nl
AOW
Bij vertrek naar een verpleeghuis kan de partner die AOW ontvangt ervoor kiezen om in het vervolg alleenstaanden-AOW te krijgen. Als u beiden AOW ontvangt kunnen òf beiden de alleenstaanden-AOW ontvangen òf beiden de AOW voor partners. Uiteraard levert de alleenstaanden-AOW een hogere uitkering op, maar die keus kan zeer nadelige gevolgen hebben voor de hoogte van de eigen bijdrage Wlz.
TIP: Voor de eerste 4 maanden geldt altijd de lage Wlz-bijdrage, maar wie de alleenstaanden-AOW ontvangt, betaalt daarna de hoge bijdrage Wlz. Bereken daarom altijd eerst op www.hetcak.nl wat de invloed van uw keuze is op de Wlz-bijdrage.
Fiscaal partnerschap
Duurzame opname in een verpleeg- of verzorgingstehuis van één der fiscaal partners doorbreekt het fiscaal partnerschap voor de inkomstenbelasting niet. U blijft ook elkaars fiscaal partner als u kiest voor alleenstaanden-AOW. Woonde u vóór opname samen zonder gehuwd of geregistreerd partners te zijn, dan kunt u het fiscaal partnerschap verbreken door een schriftelijke mededeling aan de inspecteur. Het fiscaal partnerschap eindigt ook als een van de partners met een derde aan de eisen voor fiscaal partnerschap voldoet.
Eigen huis opeten?
Sommige mensen zijn bang dat ze hun huis moeten opeten zodra ze worden opgenomen in een verpleeghuis. Die vrees is niet helemaal ongegrond, want de eigen bijdrage Wlz kan fors zijn. Toch vallen de waarde van de eigen woning en de leningen die zijn aangegaan voor aankoop, onderhoud of verbetering van die woning op het moment van opname in een verpleeghuis in eerste instantie in box 1 en tellen niet direct mee in box 3. Een paar situaties:
■ de fiscaal partner blijft in de woning wonen
De woning blijft in box 1. Ze telt dus ook niet mee voor de vermogensinkomensbijtelling bij de berekening van de eigen bijdrage Wlz. Het eigenwoningforfait is belast en de hypotheekrente is aftrekbaar.
■ er is geen achterblijvende fiscaal partner
De woning blijft gedurende 24 maanden na de opname in box 1 en telt in die jaren dus niet mee in box 3 (dit wordt wel de ‘verpleeghuisregeling’ genoemd). Gedurende die periode is het eigenwoningforfait belast en de hypotheekrente aftrekbaar. Bij opname op 15 juni 2020 valt de woning vanaf 15 juni 2022 dus in box 3, maar omdat de peildatum 1 januari is, merkt u dit voor het eerst in de aangifte inkomstenbelasting over 2023. En het jaar 2023 is pas van belang voor de vermogensinkomensbijtelling over 2025 (of, als het peiljaar wordt verlegd, over 2023). Dat is dus pas ruim vier jaar na de opname in het verpleegtehuis!
■ de woning wordt leeg te koop gezet en niet (snel) verkocht
De verhuisregeling geldt. Het huis blijft het jaar van opname en de daaropvolgende 3 kalenderjaren in box 1 zitten. Het eigenwoningforfait is niet belast, de hypotheekrente wel aftrekbaar. Bij opname in 2020 valt het huis pas vanaf 2024 in box 3 en gaat het dus pas vanaf 2026 meetellen voor de vermogensinkomensbijtelling (of, als het peiljaar wordt verlegd, vanaf 2024).
■ de woning wordt leeg te koop gezet en snel verkocht
Wordt de woning in 2020 verkocht en vindt ook de overdracht nog dit jaar plaats? U hoeft het eigenwoningforfait niet aan te geven, de betaalde hypotheekrente kunt u gewoon aftrekken. U krijgt de verkoopopbrengst minus de hypothecaire lening op uw bankrekening gestort, dus die gaat meetellen als box 3-vermogen in 2021. Vanaf 2023 wordt het ook meegenomen voor de bepaling van de eigen bijdrage Wlz (of, als het peiljaar wordt verlegd, vanaf 2021).
■ de woning wordt na opname verhuurd
Ook als de woning wordt verhuurd, blijft de woning volgens de ‘verpleeghuisregeling’ gedurende twee jaar na opname in box 1 en telt in die jaren dus niet mee in box 3. Het eigenwoningforfait is belast, de hypotheekrente is aftrekbaar (alsof u er nog woonde). Omdat de peildatum 1 januari is, geldt ook in dit geval dat u dit voor het eerst merkt in de aangifte inkomstenbelasting over 2023. En het jaar 2023 is pas van belang voor de vermogensinkomensbijtelling over 2025 (of, als het peiljaar wordt verlegd, over 2023). De huur is onbelast(!), zolang de verpleeghuisregeling van toepassing is.
TIP: Er is meestal voldoende tijd om maatregelen te nemen als opname in het verpleeghuis aan de orde is.Stel wel tijdig een notarieel gevolmachtigde aan om — mocht u daartoe zelf niet meer in staat zijn — namens u uw financiën te beheren. Zo wordt het mogelijk uw box 3-vermogen zodanig te beperken dat het geen invloed meer heeft op de eigen bijdrage Wlz, ook als u wilsonbekwaam bent geworden. Zie verderop.
LET OP: Soms wordt wel gedacht dat het overdragen van de ouderlijke woning aan de kinderen een goede manier is om de eigen bijdrage Wlz te beperken. Dat is niet het geval.Het kan zelfs leiden tot èn een hogere eigen bijdrage èn méér inkomstenbelasting.
Box 3-vermogen
Het is lastig de eigen bijdrage volledig te voorkomen. Mensen met hoge inkomens zullen bijvoorbeeld altijd de maximale eigen bijdrage moeten betalen. De inkomensgrens verschilt per situatie (zie de Tip). Wie niet in de categorie ‘hoge inkomens’ valt en wel belast box 3-vermogen heeft, moet zich realiseren dat daarvan een hoog percentage meetelt voor de eigen bijdrage. Naast het forfaitaire rendement van 2,017 procent tot 5,38 procent (uitgaande van peiljaar 2018) van het box 3-vermogen boven de vrijstelling is er immers ook de 4 procent vermogensinkomensbijtelling. Forfaitair rendement en vermogensinkomensbijtelling samen maken dat voor bijdragejaar 2020 dus 6,017 procent tot 9,38 procent van het belaste vermogen meetelt voor de berekening van uw Wlz-bijdrage. Op deze manier kan de eigen bijdrage Wlz voor mensen met box 3-vermogen dus hoger uitpakken dan voor mensen met geen of weinig eigen vermogen in box 3.
TIP: Check op www.hetcak.nl of u bij een lager vermogen een lagere eigen bijdrage moet betalen. U doet dat als volgt. Vul uw verzamelinkomen en vermogen in zoals dat is vóórdat u uw box 3-vermogen verlaagt. Maak vervolgens nog een berekening waarbij u uitgaat van een lager box 3-vermogen (ook uw verzamelinkomen is dan lager). U ziet dan of en zo ja hoeveel eigen bijdrage u kunt besparen.
U kunt in 2020 maatregelen nemen om het box 3-vermogen per waardepeildatum 1 januari 2021 te beperken. Dat vermogen is relevant voor de eigen bijdrage over 2023. Wat kunt u zoal doen?
■ geld schenken
U mag ieder jaar belastingvrij geld geven. De vrijstelling voor schenkingen aan kinderen bedraagt € 5.515 en voor schenkingen aan kleinkinderen, broers, zussen en derden € 2.208. Onder voorwaarden mag u éénmalig aan iemand tussen de 18 en 40 jaar zelfs tot maximaal € 103.643 belastingvrij schenken. En wanneer u nu al min of meer zeker weet dat u binnen twee jaar in een verpleeghuis zult wonen, kan het zelfs de moeite waard zijn om méér te schenken dan de vrijstelling. Overweeg bijvoorbeeld om naast de vrijstelling het bedrag van de eerste tariefschijf te schenken (€ 126.722) aan uw kind. Uw kind betaalt daarover 10% schenkbelasting, maar dat kan ruimschoots opwegen tegen de bespaarde eigen bijdrage. Bij grotere vermogens kan dat bovendien tot een besparing van erfbelasting leiden: als de erfenis na aftrek van de vrijstelling groter is dan € 126.722, is het maximale tarief immers 20%. Zie ook het kader ‘Notariële volmacht? Regel het op tijd!’.
■ aflossingsvrije eigenwoningschuld aflossen
Omdat op deze manier uw spaargeld van box 3 naar box 1 verhuist, wordt uw box 3-vermogen op 1 januari 2021 lager (als het huis dan nog steeds uw eigen woning is).
■ groen beleggen
Tot een maximum van € 59.477 per persoon tellen groene beleggingen niet mee in box 3. Ook dit soort beleggingen is dus een middel om de eigen bijdrage te verminderen.
■ spaargeld onderbrengen in een Spaar-BV
Geld dat ondergebracht is in een Spaar-BV telt niet mee bij uw vermogen. Voordat u een Spaar-BV opricht, wacht nog even tot Prinsjesdag. Het is afhankelijk van de gepresenteerde plannen of het oprichten van een Spaar-BV nog een goede mogelijkheid biedt voor het beperken van de eigen bijdrage.
Alleenstaande-ouderenkorting
Is één van de partners langdurig opgenomen in een verpleeg- of verzorgingstehuis? Dan hebben beide partners recht op de alleenstaande-ouderenkorting (436 euro in 2020, 429 euro in 2019). U krijgt deze heffingskorting door in de aangifte de vraag of u in 2019 recht had op een AOW-uitkering voor alleenstaanden met ‘ja’ te beantwoorden. Bij langdurige opname van de fiscaal partner heeft u het recht om een AOW-uitkering voor alleenstaanden aan te vragen. Het feit dat het kan is essentieel. Of u daadwerkelijk alleenstaanden-AOW aanvraagt, is voor de inkomstenbelasting niet relevant.
LET OP: Bij de behandeling van de aangiften over voorgaande jaren heeft de Belastingdienst de alleenstaande-ouderenkorting in vergelijkbare omstandigheden soms geweigerd. Ten onrechte. Als u dit overkomt, maak dan tijdig (binnen 6 weken na het opleggen van de aanslag) bezwaar.
Toeslagen
Hoofdregel is dat de opname in een verpleeghuis van een partner geen gevolgen heeft voor de toeslagen. U blijft dus elkaars toeslagpartner. Op die hoofdregel zijn een paar uitzonderingen, en wel als
■ u een scheiding, scheiding van tafel en bed of verzoek tot beëindiging van het geregistreerd partnerschap heeft ingediend
■ u samenwoont en een schriftelijk verzoek indient om geen toeslagpartners meer te zijn
■ u een andere toeslagpartner krijgt
LET OP: Heeft u huurtoeslag, dan gelden afwijkende regels. Is het adres waarop u bent ingeschreven niet meer hetzelfde als dat van uw partner, dan bent u voor de huurtoeslag niet langer elkaars toeslagpartners. En als u als toeslagpartners nog wel op hetzelfde adres bent ingeschreven, maar één van u is langer dan een jaar opgenomen in een verpleeghuis, dan kunt u de Belastingdienst vragen om het inkomen van de openomen partner niet meer mee te tellen voor de huurtoeslag.
Testament
Als één van de ouders overlijdt, krijgen de kinderen op grond van het testament vaak een vordering op de langstlevende (langstlevende-testament) of de blote eigendom (vruchtgebruiktestament). In de aangifte inkomstenbelasting van de langstlevende wordt echter geen rekening gehouden met dit erfdeel. De langstlevende moet alles aangeven alsof dat vermogen nog steeds helemaal van hem of haar is. Het erfdeel van de kinderen gaat daardoor ook meetellen voor de hoogte van de eigen bijdrage van de langstlevende. Daar valt wat aan te doen door aanpassing van het testament. Het is namelijk mogelijk om er een zogenaamde ‘Wlz-clausule’ in te laten opnemen. Dan is het erfdeel van de kinderen opeisbaar zodra de langstlevende in een verzorgingshuis wordt opgenomen en kan de langstlevende — na de opname dus — de schuld aan de kinderen in box 3 aftrekken.
De kinderen moeten hun vordering vanaf dat moment ook in box 3 aangeven. Besef wel dat de kinderen hun erfdeel daadwerkelijk kunnen opeisen. Het is dus niet alleen een papieren ‘truc’. Aangezien niet iedere ouder het wenselijk zal vinden een dergelijke, voor de langstlevende vrij ingrijpende, beslissing aan de kinderen over te laten, is het ook mogelijk de opeisbaarheid niet bij testament vast te leggen, maar de keus aan de langstlevende te laten. Die kan namelijk op elk moment zelf bepalen het erfdeel van de kinderen uit te betalen, bijvoorbeeld zodra sprake is van opname in een verpleeghuis. Op die manier kan de WIz-bijdrage alsnog omlaag worden gebracht. Als de opname verband houdt met afnemende verstandelijke vermogens van de langstlevende, is er nog de in het kader ‘Notariële volmacht? Regel het op tijd!’ genoemde oplossing.
LET OP: Zolang beide partners nog leven, heeft een testament (en dus ook een verpleeghuisclausule) geen effect op het box 3-vermogen en dus ook niet op de hoogte van de eigen bijdrage.
LET OP: Een testament kan na het overlijden van de ene partner niet meer worden aangepast door de andere partner. Bedenk dus van tevoren of de verpleeghuisclausule voor u de beste oplossing is.
CONCLUSIE
Als een partner in een verpleeghuis wordt opgenomen, heeft dat financieel en emotioneel veel voeten in de aarde. Om de negatieve financiële effecten daarvan (waaronder met name de eigen bijdrage Wlz) zo veel mogelijk te beperken, kunnen partners onderling een aantal zaken vooraf regelen, al dan niet via de notaris. Datzelfde geldt voor de erfgenamen. Overweeg in dat opzicht een notariële volmacht, zodat ook als u daar zelf niet meer over kunt beslissen, uw financiële zaken goed geregeld kunnen worden.
NOTARIËLE VOLMACHT? REGEL HET OP TIJD!
Wilt u vanwege de Wlz-bijdrage van uw box 3-vermogen af kunnen? Als u eenmaal in een verpleeghuis zit, is er een gerede kans dat u niet meer ‘wilsbekwaam’ bent. Het kan dus verstandig zijn om tijdig een notariële volmacht te geven aan een van uw kinderen (of een andere persoon die u kunt vertrouwen). U moet dat via de notaris doen vóórdat u uw wil niet meer zelf kunt bepalen. De gevolmachtigde kan dan namens u die dingen doen waar u hem of haar in de akte toestemming voor heeft gegeven, waaronder uit uw naam uw woning verkopen en de verkoopopbrengst schenken aan de (klein)kinderen of andere familieleden. U kunt zelf bepalen hoe breed u de volmacht wilt hebben. Heb het erover met uw notaris.
Bron: FiscAlert juni 2020 | jrg 27 nr 6 | p.20-23